♦️نخستین آدم در اساطیر ایرانی زردشتی چه کسی بود؟



در روایات دینی و غیردینی ایرانی درباره سرشت آدمی آمده است: "کیومرث را گِل شاه خوانند؛ زیرا از گِل آفریده شده است در کتاب دینی زردشتیان نیز آمده است: کیومرث "نخستین گِل شاه بود" در شاهنامه نیز به کیومرث (نخستین انسان) یک‌بار اشاره شده و جنس آن را از خاک دانسته است
فردوسی می گوید:
چو از خاک مر جانور بنده کرد
نخستین کیومرث را زنده کرد🌷
توجه به ساخته شدن آدم از گِل در ادیانهای بین النهرین می توان به قدمت سابقهء طولانی و چندین هزارسالهء عقاید و باورهای ایرانیان توجه کرد.

در روایت پَهلوی نیز آمده است :"مردم از آن گِلی‌اند که کیومرث را از آن آفرید و به شکل نطفه در سپندارمذ قرار داد و کیومرث را از سپندارمذ بیافرید
اما این نخستین انسان اسطوره‌ای برساخته از گِل، ویژگی‌های دیگری نیز دارد. او چهره‌ای بلندبالا و جذاب
به روشنی خورشید بود که از خاک زمین آفریده می‌شود
عرض و طول کیومرث برابر بود
بدین‌سان کیومرث در اساطیر پَهلوی، موجودی گِرد است که درازای و پهنایش مساوی است و اصلاً شکل انسان ندارد و گویی همانند دیگر مخلوقات همچون امشاسپندان مفهومی انتزاعی و مجرد بوده که بعدها شکل فیزیکی و مادی گرفته است و در این شکل مادی نیز مفهوم شخصیت‌یافتۀ کاملی نیست؛ بلکه در روایات زرتشتی به اشکال مختلفی توصف شده است.
بر این مبنا کیومرث در این توصیف شکل یک نطفة انسانی را دارد و درحقیقت نماد یک نطفة انسان است در این روایات باید کیومرث را نمونۀ نخستین و ابتدایی از آدمی بدانیم که پس از او خلقت، انسان کامل می‌شود و انسان گِلی نخستین آغازی از این نقطۀ تکامل است. به هر حال، این انسان نخستین که همسر و همزادی همنوع را دارا نیست تا بتواند تولد و تناسل کند، این آفرینش از گِل در باور ایرانیان بسیار نزدیک به آدم و حوای ادیان بین النهرین است



در اسطوره مَزدیَسنا پس از آفرینش مادی اهریمن و دیگر دیوان ، آنان به گیتی و آفرینش اهوراییِ کیومرث هجوم می‌برند و در این تازش کیومرث کشته می‌شود

به راستی چرا در این باور ایرانی، باید کیومرث قربانی شود؟
گویا در این داستان قرار بود کیومرث قربانی می‌شود تا از نطفة او بدین‌گونه نسل انسان تداوم یابد.


و از تن تکه تکه شدهء کیومرث بخش‌های گوناگون جهان درست می‌شود. از نطفه او یا از زَهری که از نطفه او حاصل می‌شود پس از چهل سال شاخه‌ء ریواس می‌روید. این شاخه ها همسان هستند.تشخیص نر و ماده‌بودن هرکدام امکان‌پذیر نیست حال قرار است از شاخهء ریواس انسان بوجود آید
"سپس هر دو از گیاه پیکری به انسان پیکری تبدیل می شوند و آن فرّه(شکوه) به مینویی در ایشان دمیده که همان روان یا روح انسان است
آنگاه اورمزد اندیشه‌های اورمزدی را به آنان تلقین می‌کند. بدین عبارات می گوید: "شما تخمه آدمیان هستید؛ شما نیای جهان هستید؛ من شما را بهترین کامل‌اندیشی بخشیده‌ام. نیک بیندیشید، گفتار نیک بگویید و کردار نیک ورزید و دیوان را نستایید "
این دو را باید نخستین انسان‌های واقعی از دیدگاه اساطیر مِزدیَسنای ایرانی دانست.

پس از پیدایش انسان نخستین از شاخهء ریواس ، منشأ پیدایش انسان مربوط به توالد و تناسل از آمیزش یک جفت انسان (زن و مرد) به نام مَشی و مَشیانه است که همزاد و هم‌زمان به وجود آمده‌اند و هیچ‌کدام بر دیگری برتری جنسیتی و از نظر پیدایش، تقدم زمانی ندارند و گسترش نسل بشر به این طریق از این دو بوده است.یعنی هیچ تفاوتی بین زن و مرد در آفرینش انسانی اسطوره ای ایرانی وجود نداشته است. آنان رو به گیاه خواری می آورند و بعد دوشیدن و شیر خواری را و خوردن فرزندان را یاد می گیرند
تا اورمزد آنان را رهنمایی کرده و عاطفه فرزند دوستی در نهادشان قرار می دهد که در برخی روایت شش جفت نر و ماده از آنان شکل می گیرد


البته برخی روایات نیز آدمی و گوسفندان را از تخمهء آتش عنوان می‌کنند .روایتی دیگر انسان را از آب می داند.
به هر صورت داستان آفرینش کیومرث از دیگر روایات قویتر است.



✍ ضحاکی راحت