موسی آباد
وجه تسمیه نامِ :
"موسی آباد اسدآبادِ همدان"
روستاهای بسیاری در ایران به نام موسی
آباد وجود، به طورِ مثال: سه روستا در
استان اصفهان،پنج روستا در استان
خراسان، دو روستا دراستان لرستان، سه
روستا در استان مرکزی،چهار روستا در
استان کرمان،دو روستا در استان
سیستان و بلوچستان،دو روستا در
چهارمحال بختیاری،یک روستا در نوشهر
مازندران،یک روستا در استان یزد و دو
روستا در استان همدان که در نهاوند و
اسدآباد واقع شده اند، اما تاکنون هیچ
کس وجه تسمیه ای برای نام این
روستاها ننوشته است، راحترین راه حل
این بوده که شخصی بنام موسی این
روستاها را آباد کرده است، و موسی را به معنی از آب گرفته شده در زبان عبری معنی کرده اند،مگر روستاهای ما عبری صحبت می کردند!!؟
اما کدام
موسی؟ چون ما با همه این روستاها سر
وکار نداریم لذا بر آن شدیم که فقط به
روستای موسی آبادِ در شهرستان اسدآباد
بپردازیم، امروزه این روستای بزرگ دارای
تپهء خاکی بزرگی است که یکی از
۷۹ تپهء شناخته شده در اسدآباد بوده و
قسمتی از تپه، گلزار شهدای عزیز و
آرامگاهِ در گذشتگان را در خود جای داده
است ، این تپه نیز همانند تپه های دیگر
نشان از قدمت دیرینهء روستا دارد، مردم
و اهالی منطقه در گویش محلی [مِی سی آوا]
و برخی دیگر همین واژه را [مِی سی آوه]
تلفظ می کنند که هر دو تلفظ تفاوتی با
هم ندارد، ولی از گذشته های دور تاکنون
هیچ کس نامِ [موسا آباد] تلفظ نکرده
است، اما در نوشتن همان موسا را
[موسی آباد] می نویسند که باید متاخر
بوده باشد، اما در اصل گویش مردم
روستا یعنی
[مِی سی آوا ، یا مِسی آوه] درست تر
است. این روستا از ابتدای سکونت در
مجاورت تپه کنونی همین نام را داشته و
نام دیگر نداشته است چون مانند دیگر
روستاها نشانه های از آن باقی می ماند.
بطور مثال [نجف آباد که در گذشته
قلعه چُغا یا قلاع چیا ] یا حسام آباد که
در ۲۰۰سال پیش کُلون تپه بوده، و بعد از
دویست هنوز هم مردم دوست دارند نام
قدیمی آن را در محاوره بکار ببرند، پس
[مِسی آوه ، یا ، مِی سی آوا] همین نام را
داشته است. این نام و تپه مذکور نشان
می دهد که نمی توان تاریخِ مشخصی
برای آن بیان کرد، چون این نام به
احتمال زیاد بر می گردد به آیین میترایی
در ایرانِ باستان، می توان گفت کهن ترین
آیین قبل از زردشت در ایران و جهان،
آیین میترایی بوده است، که در گویشهای
مختلف واژهء متیرا را [مِی سرا ]
،[میسرَ]، [میتره]، [میتراس] [میثرَ]، در
نهایت [مهر]، برخی از مورخان میسرا " و
"مهر" را به پیمان و دوستی معنی کرده
اند، که تا حدودی درست است، اما معنی
واژه باید بخشندگی و بخشش باشد،
چون کسی که صفتِ مهر و دوستی
داشته باشد ،دارای بخشش و بخشنده نیز
می باشد، همچنان که می گوییم به نام "
خداوند بخشنده و مهربان".
اما واژهء [آوا، یا ، آوه] در پسوندِ بیشتر
شهرها و روستا چیست؟
همانگونه که بر اهل تحقیق پوشیده
نیست، جهانیان و ایرانیان باستان، برای"
آب" احترام ویژه ای در بین عناصر اربعه
سازنده ءطبیعت، یعنی "باد، خاک، آتش
قائل بودند، اما "آب" از اهمیت ویژه ای
برخوردار، چون در غیر این صورت می
بایست در پسوند و یا پیشوند اسامی
شهرها و روستا از ، خاک ، باد، آتش،
استفاده می کردند که به ندرت یافت می
شود، آب، نه تنهابدان جهت که تطهیر کننده و یا فقط به دلیل کمبود در برخی
ازمناطق، بلکه آب را هدیه ای از طرف
متیرا می دانستند که برای تشکر مهرابه
های بازمانده از این آیین، نشانه ای از
صحت ادعای ماست که مهرابه ها به
مراتب کهن تر از آتشکده هاست.از طرفی
زندگی موجودات کره زمین به آب
بستگی داشته و دارد و خداوند تبارک و
تعالی نیز در قرآن کریم می فرماید:" ما
هر موجود زنده ای را از آب آفریدیم"
بنابراین انتخاب واژهء [آوِ ، آوا، آوه] از
طرف گذشتگان درپیشوند و یا در پسوند
اسامی شهرها و روستاها بی دلیل نیست،
با این تفاسیر معنی [ مِس یاوآ ؛یا؛ مِی
سی آوا] در اصل مخفف شدهء
[ میس را آوا] بوده که این واژه با هم به
سرزمینی که خدای یا الههء متیرا بدان
آب بخشیده است: یعنی [ بخشنده آب]
به احتمال زیاد این روستا باید کهن تر از
روستاهای مجاور از جمله دولت آباد و
علی آباد پیرشمس الدین ....باشد، چون
از واژه دولت آباد که در جای خود بحث
خواهیم کرد بیشتر بر ادعای ما
می افزاید چرا که کمتر از روستاهای
دیگر در مجاورت سیل بوده و زودتر از
روستاهای نزدیک بدان مسکونی شده
است، برای تقریب به ذهن سیلِ سال
گذشته، روستای دولت آباد ، علی آباد ،
پیر شمس الدین وووو را قرُق کرده بود و
مردم می توانستند قایق سواری نمایند،
حال اما تپهء [میس یآوا] و اطراف آن
همچنان در بلندی شاهدِ آن سیل بود.و
اگر فاضلاب خروجی تپه امروزه مسدود
نمی شد به راحتی آبهای اطراف به
رودخانه و یا مسیرِ فاضلابی که اکنون
اطلاع نداریم هدایت می شد. این سوال
پیش می آید مردمان هزاران سال پیشِ
این روستاها چگونه با سیل مبارزه
می کردند؟ آیا راهی بهتر از فاضلاب های
مجاور تپه ها به ذهن شما می رسد؟
صفحه ۶۱ وجه تسمیهء نام روستای اسدآباد
رضاضحاکی راحت ۹۹/۸/۲۵
