جنت آبادِ اسدآبادِ همدان

علت نامگذاری جنت آباد به این نام چیست؟
بسیاری از روستاها و شهرها در ایران به این نام نامگذاری شده،  یکی از این روستاها که روستای جنت آباد است که با روستای مجاور (مرزعه بید)  در سال جاری (۱۳۹۹ ش.)به شهر پالیز تغییر نام یافته است، اما تا کنون کسی برای واژه های "جنت آباد" وجه تسمیه ای مکتوب نکرده است و بیشتر افراد این واژه را عربی می دانند، البته همهء زبان ها در طول زمان های کهن هم وام واژه داده و هم گرفته اند صدها واژه از فارسی در زبان عربی و صدها کلمه از زبان عربی در فارسی است

اما اصل هر واژه دقیقا در گویش محلیِ قُدما انعکاس دارد،
واژه جنت آباد در اصل [ جَن تارا آوا] است، که به معنی منطقهء یا سرزمینِ [ دارای آبهای پنهان] است، اما از آنجا که به مرور زمان در تمام گویشها کلمات و واژه ها مخفف می شوند لذا واژهء ترکیبی [ جن تارا آوا] نیز به [ جَن تآوا]  تغییر کرده است، واژهء [جَن] به معنی پنهان و پوشیده است و در گویشهای دیگر (جِن) نیز بکار می رود و [تارا] نیز گویشی از [دارا] و دارندگی است و [آوا] نیز به معنی آب است، همانطور که قُدما  گفته اند هرجا آب هست آبادی هم هست،[جَن دارا آوا] گویشی از [ جَن تارا آوا] است بنابراین علاوه بر اینکه تمام قرائن در این روستا و زمینهای اطراف آن از جمله کاریزهای(قنات) اطراف و چشمه هایی که در گذشته بوده ،نشان از دارندگی آبهای پنهانِ در منطقه دارد، به گمان بنده تمام زمینهای اطراف این روستاها دارای باغها و درختان خودرو در اعصار قدیم بوده و این منطقه و مناطق مجاور، قبل از سکونت و یکجانشینی در مسیر کوچ نشینان بوده است و این نام  از فوران چشمه های زیر زمینی در فواصل کوچِ ایل ها از زمین نمایان می شده و در سالیانی که کوچ نشینان از این مناطق عبور می کردند شاهدِ چشمه هایی  پر آبی بودند که سال های قبل نبوده ولی به طور ناگهانی از زمین به تعداد زیاد بیرون زده است به زبان ساده تر انسانها قبل از ساخت روستاها به صورتِ کوچ نشینی زندگی می کردند زمانی که ایل های مختلف از جایی به جای دیگر می رفتند تمام مسیرهای خود را به خوبی می شناختند بنابراین به مرور زمان برای مسیرهای کوچ خود نام هایی انتخاب می کنند، چون هر سال یا چندین سال یکبار  از این منطقه عبور می کردند مشاهده می نمودند که چشمه های اطراف این زمینها نسبت به سالهای قبل زیاد و زیادتر شده است لذا پی برده بودند که زمین این منطقه دارای آب های زیر زمینی فراوانی است و در زمانی که یکجانشینی و روستاها پدید آمده است  نام این مناطق بدین نام (جنتآوا) نامگذاری شده است، و چون وجود آب این چشمه ها مانع از ساخت و ساز خانه ها می شد لذا تصمیم می گیرند تپه های بزرگ و دستی درست کنند و خانه ها را بر روی تپه ها بنا نمایند، همچنانکه در همین روستای (جنت آباد) تپهء بسیار بزرگی قابل مشاهده است، بنابراین این روستا  مانند روستاهای  دیگری که در دشتِ شهرستان اسدآباد قرار
دارند،قدمتی به درازی تاریخ کهن بشری دارد اما برخی روستاهایی که در دامنهء کوه ها بوجود آمده اند به احتمال زیاد باید از روستاهایی که در دشتِ اسدآباد قرار گرفته دارای  قدمتِ بیشتری باشند چون دشتِ اسدآباد برخلاف برخی دیگر از شهرستانها  دارای آب فراوانی بوده است. و اما بعد از قرون متمادی و فروکش کردن آبها، مردمان روستا برای هدایت آبهای منازلِ  دامنهء تپه ها و مجاور تپه،اقدام به حفر فاضلاب زیر زمینی کرده تا آبها را از مجاور تپه را به خارج روستا هدایت کنند لذا می بایست فاضلاب قدیمی این روستای جنت آباد تا نزدیکی تپهء کنونی کشیده شده باشد اما به مرور زمان دهانه ورودی آن با خاک و زباله ها مسدود شده است و حتی امروزه نیز در اثر بارندگی زیاد اطراف همین تپه پوشیده از آب می شود، اما زمانی که مردم این روستا و یا روستاهای دیگر خانه های خود را  از دامنهء تپه ها به مجاورت تپه و دشت همواره کشانده  اند اقدام به حفر کاریز نموده اند که مبحث جداگانه ای است. و به احتمال قوی آبِ خروجی حمامِ عمومی را به فاضلاب قدیمی منشعب از تپه ها، متصل  بوده است،
قلعه فرمانفرمائیان این روستا بسیار متاخر از تپهء مذکور است، این قلعه می بایست قبل از حکومت قاجار، متعلق به حاکمانِ قبلی باشد حتی اگر اشیایی از این قلعه بدست آید و باستان شناسان برای آن تاریخی چند هزارساله معین کنند دلیلی بر این       نمی شود که بگوییم روستای [جنت آباد] در همان تاریخ بوجود آمده است چرا که قدمتِ این روستا به قدمت ساخت تپه مرتبط است نه به ساخت قلعه، چون اگر باستان شناسی قدمتِ قلعه را به ۳۰۰۰ سال تخمین بزند، تپهء مذکور جنت آباد قدمتی کهن تر از این قلعه دارد و کسی نمی تواند حتی در این تخمین حدس و گمانِ صحیحیِ داشته باشد. نه تنها برای این روستا بلکه برای تمام تپه های ایران، چنین است.

صفحه۶۳ از وجه تسمیه روستاهای اسدآباد،
نگارش:

#رضا ضحاکی راحت،بیست و سومِ آبان۹۹
مدرس و دبیر رشتهء تاریخ


به درخواست همکار محترم
موسی قاسمیِ جنت آبادی